woensdag 31 augustus 2011

Klaar voor de start?!

31 augustus, een magische datum voor de Vlaamse leraren.  Het oudjaar voor een nieuw schooljaar.


De voorbije dagen, weken zijn de Vlaamse leerkrachten weer druk aan het werk geweest.  De lokalen moesten immers klaargemaakt worden om een nieuwe bende kinderen te kunnen ontvangen.  Na een lange vakantie vol ontspanning, plezier, gezinsuitstappen, ... van wel 9 weken, worden de laatste uren afgeteld tot het nieuwe begin.  De klaslijsten zijn bekend, de naamkaartjes desnoods gemaakt.  De boeken liggen klaar en de etiketten gedrukt.


De voorbije maanden/weken/dagen hebben we echter niet stilgezeten!  Leerkrachten hebben een ingebouwde radar voor nuttige, eventueel te gebruiken, ideeën voor in de klas.  Een bezoekje aan de Efteling doet je misschien denken over de aanpak van het thema sprookjes.  Bij Carnavalfestival aldaar doe je inspiratie op voor een activiteit met schimmenspel.  De ingewikkelde achtbanen doen denken aan de lessen techniek die misschien nog bijgeschaafd kunnen worden.  Overal waar je komt, wat je meemaakt tijdens vrije dagen kan inspiratie opleveren voor het verbeteren of aanpassen van lessen en activiteiten.  Zoiets verloopt natuurlijk.  Soms moeten we ons er zelfs toe dwingen om eventjes eens níet aan school te denken.  Al is dat vaak toch onmogelijk, gezien de omgeving die er ons regelmatig aan herinnert.


Dat begint al bij de aanvang van de vakantie:


  • "Goh, wat ga je toch moeten doen in die lange tijd?", 
  • "Die mannen van 't onderwijs staan er weer goed op!" 
Dit zijn maar enkele zinnen die ik vaak te horen kreeg begin juni.
Naar verloop van tijd wordt dat dan:


  • "De vakantie nog niet moe?"
  • "Mis je de kinderen/klas/school niet te veel?". 
Begin augustus laten de rekenwonders dan weer weten dat de vakantie toch al in de helft is.  Stilaan beginnen de eerste 'Terug naar school'-reclamefolders zich te laten zien.  Het plaatselijke kopieerwinkeltje hangt de spandoeken al buiten, online shops prijzen hun boekentassen, pennenzakken en meer schoolsupplies aan aan (enorme) kortingen.  We kunnen er gewoon niet rond.  Op 15 augustus is het dan zover, voor mij.  Ik mag (van mezelf) officieel aan het nieuwe schooljaar beginnen denken.  Mensen rondom me zijn zich hiervan duidelijk al bewust en herinneren me eraan dat het toch niet meer zo lang duurt voor het 1 september is.


Ik waagde mezelf dus maar aan een eerste stapje in mijn lokaal.  De eerste stap van het nieuwe schooljaar.  Een schooljaar vol met nieuwe gezichten, aanpassingen/verbeteringen aan lessen en activiteiten en vol met goesting!  Klaarzetten van de bankjes, op orde maken van de kasten, de wandelwegen van de leerlingen bekijken, prikborden aankleden, computers aansluiten en uittesten, ... .  En niet te vergeten: de small talk met de collega's.  De mensen die het onderwijs zo enorm boeiend kunnen maken voor jezelf, waarvan je veel opsteekt, die je complimenteren en kunnen troosten...  We hebben ze zo lang moeten missen.  Hoe was hun vakantie?  "Zijn de kindjes al gegroeid?"  "Amai, gij zijt bruin!".  Geweldig weerzien.


Mijn agenda voor de eerste dagen is bijna klaar.  Ik ga, net als andere jaren, de kinderen laten wennen aan de lagere school en de aanpak in het 1ste leerjaar.  Laat ze nog maar eventjes kleuter zijn.  De stap is groot genoeg.  Leren zullen we zeker al wel doen, speels, op het tempo van de kinderen.  We maken de overgang geleidelijk.  De eerste dagen zullen we ook nog spelen: buiten in de zandbak, aan de glijbaan of binnen met de blokken, auto's, poppen, kaarten en nog meer.  Stilaan zullen de ouders en hun meester hen zien groeien naar echte kinderen van de lagere school.  Kinderen die kunnen lezen, rekenen en schrijven.  En daar trots op kunnen zijn.  Het is mooi om zien dat ze op een korte tijd zoveel bijleren.  Je ziet ze groot worden.  Een mooi proces!


Ik ben benieuwd wat dit schooljaar brengt.  Ik ben er klaar voor! Ik heb er zin in!
Vanaf mijn officiële ik-mag-aan-school-beginnen-dag ging ik doelgericht op zoek naar tips en ideeën om het schooljaar te starten.  Hierbij merkte ik een mooie yurls op, met tips voor afspraken, klasinrichting en enkele filmpjes van Leraar24.  Meester Michel heeft op zijn website enkele checklists om het nieuwe schooljaar te kunnen starten en tips voor de eerste schooldag.  Juf Janneke informeert de kleuterjuffen met haar project 'We gaan naar school' met allerlei leuke activiteiten en downloads.  Op Baswereld vind je praatplaten over de klas (nummer 22) en de speelplaats (nummer 31) voor op het digibord.  Tenslotte geeft de lijstjeswebsite 12 Most twaalf handige tips om het schooljaar goed te kunnen starten.










* Uiteraard wil ik dit alles niet veralgemenen.  Al zou het me wel een aangenaam gevoel bezorgen dat er nog meer leerkrachten er zo over denken.  Zo kan ik ook mijn naasten ervan overtuigen dat dit een onderdeel van de job is. :-)

zondag 28 augustus 2011

De kracht van games

DE KRACHT VAN ANGRY BIRDS
Ik ontdekte Angry Birds midden in de hype.  Het ging wat traag op mijn smartphone.  Wat was ik blij dat Google ervoor koos om dit populaire spelletje ook via Chrome beschikbaar te maken!  Enkele levels later bedacht ik systeempjes en bestudeerde ik de richting en de werphoeken van de boze vogeltjes.  Het spel deed iets met me.  Door al zijn eenvoud wakkerde het mijn interesse in (on)stabiliteit aan.  Het spelen deed me onrechtstreeks denken aan die enkele keren dat ik onhandig gewapend met breekijzer, zware hamer of zelfs drilboor muren, vloeren en meer mocht vernielen.  Het kapotmaken van dingen heeft iets aantrekkelijks voor de mens.  Denk aan kinderen die op het strand niets liever doen dan hun zelfgebouwde zandtorens of -kastelen weer stuk maken.  Zo ook bij de constructies van Angry Birds.  Al wordt hier wel verwacht dat je het bouwwerk op de juiste plek raakt om de rivalen te vernietigen.  Een minieme kennis van constructies kan dus zeker helpen.


ANGRY BIRDS vs. TECHNIEKONDERWIJS
Door mijn interesse voor techniek aan te wakkeren begon ik de dingen rondom mij op een andere manier te bekijken.  Hoe zit dat in elkaar?  Waarvan is dat gemaakt?  Maar vooral: wat kan ik ermee in de klas?  Het bekijken van een stoel bijvoorbeeld deed me nadenken over het aantal poten en de vorm ervan.  Kinderen een miniatuurstoel laten ontwerpen kan een perfecte techniekles zijn: met satéprikkers, karton, houten latjes of gewoon papier een stoel maken voor hun knuffel.  Zo ook met Angry Birds.  Wat kan ik ermee in de klas?  Dat het een deeltje van techniek bevat, is hierboven al bevestigd.  Toch lijkt me het doelloos spelen van het spel niet voor binnen de schoolmuren.  Het spel moet geduid worden.  Kinderen weten graag waarom ze net díe zaken voorgeschoteld krijgen in de klas.  Het is dan ook aan ons om zulk een spel in een groter geheel te kaderen.  Wat kan je later doen met wat je nu leert?  Wat is het doel van deze les.  Een transparante houding van de leerkracht zorgt voor open communicatie en voor meer leerlingbetrokkenheid.








Na een inleiding over de werkwijze en doel van Angry Birds door een filmpje, laat je de kinderen zelf hun Angry Bird(s) maken door vouwbladen aan te bieden.  Deze kan je hier downloaden.  Met karton, keukenrollen en wc-rollen maken ze hun eigen constructies waarnaar ze met zelfgemaakte katapult hun boze vogels toewerpen.  Succes gegarandeerd!  En hebben ze hierbij ook iets geleerd?  Natuurlijk!  In de leerplannen techniek is sprake van de 3 dimensies en 4 componenten van techniek (zie afbeelding onder).  Dit spel situeert zich binnen de dimensies begrijpen en hanteren, bij de componenten technisch systeem en technische keuzes.




GAMES vs. TECHNIEKONDERWIJS
Niet alleen constructiegames als Angry Birds kunnen nuttig zijn in het techniekonderwijs.  Tussen de vele games op spelletjeswebsites vind je vaak pareltjes om in de klas te kunnen gebruiken.  Naast de (technische) inhoud van sommige games hebben gamen en techniek nog andere raakvlakken.  Kinderen zijn actief, geconcentreerd en gemotiveerd bezig met het oplossen van uitdagende problemen.  Ze worden geacht deze problemen gestructureerd aan te pakken, waarbij het denkproces een belangrijke rol speelt.  Techniek en ICT hebben elkaar dus duidelijk gevonden.


Aan het begin van de vakantie begon mijn zoektocht naar passende games binnen het domein techniek: games die qua inhoud aansluiten bij de inhoud van technieklessen.   Een grote verscheidenheid viel me hierbij op.  Elke technische sector komt hierbij aan bod, alsook elke cel van de technische matrix uit de eindtermen (zie boven).  Alle bruikbare games werden bijeengebracht in de publicatie "Techniek op het menu: games en tools voor het basisonderwijs".  Ik heb hierbij geprobeerd om in de chaos van de techniekwebsites, -games en       -toepassingen orde te scheppen.  Op een verzamelsite vind je onder de verschillende tabbladen en rijen een overzicht van games, tools, lesideeën en filmpjes voor telkens de onder-, midden– en bovenbouw van het lager onderwijs.  In het boek krijg je telkens van alle games en tools een korte beschrijving hoe het spel gespeeld wordt en in welke technieksector en rubriek deze gecategoriseerd worden.  Het aantal niveaus of levels geeft weer in welke mate het spel opbouwend werkt.  Het kan ook een idee geven van de tijdsduur van het spel.  De bediening van het spel voegde ik eraan toe om een beeld te geven welke games eenvoudig op het digibord kunnen worden gespeeld.


Interesse in de publicatie?  Een mailtje volstaat.  Je kan 'm ook downloaden door te 'betalen met een tweet' op de home van deze blog.


DE KRACHT VAN GAMES IN DE KLAS
Games en het onderwijs: een zinvolle combinatie!  Ook Vlaams minister van onderwijs Pascal Smet is het hiermee eens.  In zijn gesprekken met leerlingen en studenten schrok hij ervan hoe vaak hij hoorde dat ze het saai vinden op school, waardoor hun betrokkenheid verlaagt.  Het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat zelfs leerlingen van de lagere school hun enthousiasme verliezen tijdens hun nog jonge schoolloopbaan.  Want kinderen zijn van nature nieuwsgierig en willen net nieuwe dingen ontdekken. Minister Smet raadt de scholen aan om de leefwereld van de kinderen,  een omgeving vol prikkels van internet, games en televisie, ook in de school te volgen.  Het lijkt hem een goed idee om games te introduceren in het onderwijs, al hoeft hier niet in overdreven te worden.  Games in het onderwijs kunnen voor de nodige variatie zorgen, om de betrokkenheid
van kinderen te verhogen en hen inhouden te laten beleven.


Gamen in de klas zal niet enkel zorgen voor een aanvulling en beleving van de leerstof. Het maakt kinderen ook ict-vaardiger.  Hoe gebruik ik een computer, toetsenbord en muis?  Het biedt kansen aan de leerlingen om problemen coöperatief aan te pakken.  Het is dan ook wenselijk om kinderen meestal per twee aan het gamen te zetten.  Ze leren van de game en van elkaar.  Daarenboven zullen slechts weinig klassen of scholen uitgerust zijn met een computer per kind.  Ook organisatorisch gezien een pluspunt.


SERIOUS GAMES
Naast de hele hoop ontspannende games waarin de leerkracht zelf zijn weg moet zoeken om een bruikbaar spel te vinden binnen de doelen van de les, worden tegenwoordig steeds vaker serious games uitgewerkt.  Zulke games worden ontwikkeld met inzicht in educatie.  Les- en themadoelen worden bewust ingebouwd in het spel zodat er tijdens het spelen een leerproces ontstaat.  Kinderen krijgen hierdoor inzichten in het onderwerp van de serious game.  Geschiedenisdocent Jelmer Evers verzamelde allerlei games die interessant kunnen zijn voor het onderwijs in een Diigo-groep.  Verder vind je op het web een wikibook over serious games.  Interessante lectuur!